Stawkowy Płock i Łąck – odsłona druga

Wybór weekendowej siedziby stawkowiczów wymagał rozwagi i ostrożności. Po aresztowaniu Edwina Wąsowskiego wszystkie drogi dojazdowe do dworku myśliwskiego zdawały się zbyt niebezpieczne. Leśna rezydencja pułkownika Kornela również nie spełniała wymogów konspiracji, ponieważ znana jest i w Londynie, i w Berlinie. Z kolei kamienica Barbary Reczko, wielokrotnie plądrowana nie tylko przez partyzantów znających doskonale prestidigitatora Rioletto, odstraszała pozbawionymi szyb otworami okiennymi i stanem bliskim ruinie. Dlatego na miejsce spotkania członków lokalnych siatek wybrany został ośrodek w Cierszewie, skąd stosunkowo szybko można dotrzeć do dworku hrabiego, leśniczówki brytyjskiego pułkownika i miejsca zamieszkania sekretarki inżyniera Reila.

W sobotni poranek kolumna samochodów oznakowanych klubowymi flagami dotarła do Łącka, gdzie stawkowiczów powitali nietuzinkowi przewodnicy po tamtejszych plenerach serialowych – p. Janina Gabalewicz i p. Wiesław Poinc. Jesienią 1967 roku oboje obserwowali w Łącku pracę ekipy Janusza Morgensterna. Ich rodzice współpracowali z kierownictwem produkcji serialu: ojciec pani Janiny – Stanisław Torchała – zagrał epizod w odcinku „Żelazny Krzyż” (powozi zaprzęgiem przed dworkiem hrabiego Wąsowskiego), a ojciec pana Wiesława udostępnił filmowcom leśniczówkę, w której wówczas mieszkał ze swoją rodziną (w odcinku „Podwójny nelson” rezyduje w niej pułkownik Kornel, tam spotyka się z Hanną Bösel i Hansem Klossem).

Pierwszym obiektem na filmowej trasie był dworek hrabiego Wąsowskiego, czyli niegdysiejszy dom dyrektora stadniny koni, który widzimy w odcinku „Żelazny Krzyż”. To tam wracają oficerowie niemieccy po zakończonym polowaniu, tam podjeżdża porucznik Kloss i informuje pułkownika Reinera o konieczności stawienia się u generała. W kadrze widzimy też bramę wjazdową na teren obiektu i zabudowania stadniny, znajdującej się po przeciwległej stronie drogi. W dworku mieszka obecnie miejscowa malarka, która z życzliwością przyjęła wizytę stawkowiczów. Filmowcy nie pracowali wewnątrz obiektu (sceny przyjęcia wydanego przez hrabiego po polowaniu nakręcone zostały we wnętrzach łąckiego pałacu). Od strony bramy wjazdowej budynek filmowego dworku niemal zupełnie przesłaniają drzewa, które znacząco urosły przez ostatnie dziesięciolecia.

Za ogrodzeniem Państwowego Stada Ogierów w Łącku rośnie las, w którym zrealizowane zostały ujęcia do odcinka „Podwójny nelson”. P. Janina Gabalewicz zaprowadziła stawkowiczów na miejsce, gdzie ekipa filmowa ustawiła barierki, przez które upada porucznik Kloss po oddaniu strzałów przez nadradcę Gebhardta. W kadrze widoczny jest ciek wodny, którym w rzeczywistości jest nieregularny brzeg Jeziora Łąckiego Dużego. Nieopodal stoi pałac w Łącku, który znamy z odcinka „Podwójny nelson” jako dom wypoczynkowy w Lisku-Zdroju, a jego reprezentacyjne wnętrza – z odcinka „Żelazny Krzyż”, w którym obserwujemy nakręcone tam przyjęcie dla oficerów niemieckich wydane przez Edwina Wąsowskiego i aresztowanie hrabiego przez Lohsego. Dostęp do będącego własnością prywatną pałacu jest niemożliwy. Dzięki p. Janinie Gabalewicz, znającej miejscowe ścieżki, klubowicze obserwowali taras filmowego domu wypoczynkowego w Lisku-Zdroju zza ogrodzenia rezydencji.

Wiele pozytywnych emocji wywołał pobyt w miejscu, gdzie powstały zdjęcia do odcinka „Podwójny nelson”. Od strony lasu Hanna Bösel dociera na teren leśniczówki i przy wejściu do szopy oddaje w ręce partyzantów śledzącego ją Hansa Klossa. Ujęcia te zrealizowane zostały w lesie okalającym teren leśniczówki, gdzie jeszcze nie tak dawno można było odnaleźć niewielką ziemiankę, którą widzimy na ekranie podczas zatrzymania przez partyzantów porucznika Klossa prowadzącego do leśniczówki major Bösel, by oddać ją w ręce pułkownika Kornela jako niemieckiego szpiega. Gdy okazuje się, że Hanna Bösel jest agentką brytyjską, cała trójka rozmawia we wnętrzu leśniczówki. O kulisach powstania tych ujęć opowiedział stawkowiczom p. Wiesław Poinc, który mieszkał wówczas w tym miejscu. Obiekt i otaczający go teren (m.in. szopę, gdzie Kloss unieszkodliwił partyzantów) udostępnił filmowcom ojciec p. Wiesława, ówczesny leśniczy. Zdjęcia kręcone były również wewnątrz leśniczówki – w salonie bohaterowie rozmawiają o nieporozumieniu i mikrofilmie ukrytym przez Ewę Fromm. Pan Wiesław Poinc wspominał, że wystrój salonu został zmieniony przez członków ekipy, którzy pracowali na terenie leśniczówki przez kilka dni. Po zakończeniu zdjęć filmowcy biesiadowali z gospodarzem i wspólnie piekli ziemniaki. Pani Jadwiga Gabalewicz dodała, że w leśniczówce przez pewien czas nocowała Wiesława Mazurkiewicz, która w ten sposób separowała się od zalotników z ekipy filmowej, której członkowie nocowali w łąckim pałacu.

Frontowa część łąckiego pałacu jest doskonale widoczna ze wschodniego brzegu Jeziora Łąckiego Dużego. Stoi tam kaplica św. Huberta, na tle której przemyka szukający zakopanego skarbu nadradca Gebhardt. Janina Gabalewicz i Wiesław Poinc doskonale pamiętają realizację w tym miejscu zdjęć do filmu „Ogniem i mieczem” w reż. Jerzego Hoffmana.

Na przejeździe kolejowym na obrzeżach Łącka i prowadzącej w jego kierunku drodze nakręcona została scena do odcinka „Ściśle tajne” – to tam partyzanci odbili  inżyniera Pulkowskiego i zastrzelili inżyniera Reila, konwojującego polskiego naukowca. Przejazdu nie strzeże już szlaban, zdemontowano również budkę dróżnika. Poza tym otoczenie nie uległo zmianie, m.in. wciąż można podziwiać widoczną w kadrze ścieżkę prowadzącą do lasu z charakterystycznym drzewem. Penetracja okolicznych lasów zakończyła się niepowodzeniem – nie udało się odnaleźć siedziby partyzantów, gdzie Barbara Reczko rozmawiała z inżynierem Pulkowskim. Najprawdopodobniej partyzanci zmienili miejsce stacjonowania.

Na drodze między Łąckiem a Płockiem (słupek kilometrażowy 59,3) znajduje się leśna droga i przecinka, pod którą biegnie rurociąg „Przyjaźń”. To tam nakręcona została scena zamordowania przez gestapowców generała Wierlingera.

Po przejechaniu łączącego brzegi Wisły mostu im. Legionów Józefa Piłsudskiego klubowicze znaleźli się w stawkowym Płocku. Nadbrzeże Wisły i płocki most widoczny jest w odcinku „Ściśle tajne”. Przy ul. Rybaki stoi popadająca obecnie w ruinę kamienica, w której mieszkała Barbara Reczko, sekretarka inżyniera Reila współpracująca z siatką szpiegowską. Gdy prestidigitator Rioletto proponuje jej podwiezienie, w tle widzimy płocki most i nieistniejący obecnie budynek Dworca Wodnego. W innym ujęciu partyzanci prowadzą Rioletta skarpą w kierunku Wisły. Na widocznym w tle moście dostrzeżemy wówczas pociąg wiozący cysterny z pobliskiego Orlenu. Nieco dalej – u zbiegu ul. Rybaki z ul. Mostową – widzimy Klossa wskazującego kierowcy kierunek pościgu za partyzantami. Na pobliskiej ulicy Mostowej nakręcone zostało wcześniejsze ujęcie pościgu, gdy Kloss zatrzymuje samochód i wskazuje miejsce, w którym możliwe będzie przecięcie drogi partyzantom. Wówczas w tle widoczna jest m.in. płocka katedra (dzisiaj przesłaniają ją drzewa).

W górnej części ul. Mostowej powstały ujęcia do odcinka „Podwójny nelson”: major Bösel zbiega po schodach, śledzi ją porucznik Kloss. Po chwili kobieta wchodzi do posesji przy ul. Mostowej 2, gdzie spotyka się z łączniczką pułkownika Kornela. Oba filmowe plenery wyglądają dzisiaj zupełnie inaczej: po schodach nie ma śladu, w ich miejscu stoi budynek przylegający do Domu Pod Trąbami, a w miejscu furtki przy ul. Mostowej znajduje się garaż. Z kolei przy płockim Odwachu powstał początkowy fragment sceny, w której Hanna Bösel, śledzona przez Klossa, zmierza do łączniczki brytyjskiego pułkownika. Nieopodal – przy ul. Kościuszki – znajduje się obiekt z odcinka „Żelazny Krzyż”: serialowa willa, z której wychodzi generał Wierlinger. Po opuszczeniu posesji oficer rusza z dwoma esesmanami w podróż, która skończy się dla niego tragicznie. Podobnie jak w przypadku Odwachu, elewacja tego budynku została odnowiona.

W odcinku „Żelazny Krzyż” hrabia Wąsowski wyprowadzony zostaje z gmachu więzienia Gestapo i następnie przewożony jest karetką więzienną, za którą podążają Kloss i Lohse. Ujęcia te powstały na ul. Misjonarskiej i Sienkiewicza, gdzie mieści się Zakład Karny w Płocku. Scenę nieudanego zamachu na Wąsowskiego i skutecznej interwencji Klossa i Lohsego nakręcono natomiast na ul. Teatralnej. W kadrze widoczny jest pl. Narutowicza i Park na Tumach. Na ul. Teatralnej nie ma już dzisiaj, niestety, rozłożystych drzew widocznych w serialu.

Po omówieniu ostatniego płockiego pleneru stawkowego organizatorzy wędrówki wręczyli klubowiczom certyfikaty potwierdzające wniknięcie do struktur siatki działającej w plenerach Płocka i Łącka, gdzie powstały ujęcia do „Stawki większej niż życie”.

Klubowicze, pomni fatalnego końca kelnera Płusza, nie zdecydowali się na późnowieczorne spacery na przystań kajakową. W świetle dnia wszystko wygląda bardziej jednoznacznie, dlatego spływ kajakowy po rzece Skrwie na trasie Radotki – Cierszewo miał miejsce w słoneczne, sobotnie popołudnie. Dzięki Agnieszce i Rafałowi, organizatorom spotkania klubowego w stawkowym Płocku i Łącku, ofiar w ludziach i żadnych prowokacji nie zanotowano.

Fotorelacja z klubowego pobytu w stawkowym Płocku i Łącku znajduje się tutaj.