Stawkowy Wrocław

W sobotę, 18 lipca 2009 roku grupa kilkunastu fanów serialu w towarzystwie rodzin lub znajomych spotkała się we Wrocławiu, by na własne oczy zobaczyć plenery i obiekty znane ze „Stawki większej niż życie”. Pojawiają się one w odcinkach „Hasło”, „Zdrada”, „Bez instrukcji”, „Akcja – «Liść dębu»” i „Poszukiwany gruppenführer Wolf”.

Po odjeździe pociągu osobowego do Kluczborka o 11.59 peron I wrocławskiego Dworca Głównego PKP należał wyłącznie do uczestników wycieczki. To tutaj kręcono ujęcia do odcinka „Zdrada”: pościg za łącznikiem i jego samobójstwo oraz scenę finałową – niespiesznie idącą peronem łączniczkę z Krakowa i podążającego za nią Klossa. We wspomnianym odcinku pojawia się również wejście na peron I (wchodzi nim Christin Kield) i boczne wyjście z dworca (Fritz Schabe odwozi Christin Kield do teatru sprzed dworca Berlin Ostbahnhof).

Za budynkiem dworca znajduje się gmach dolnośląskiej dyrekcji PKP, czyli przed filmowa siedziba Gestapo z odcinka „Zdrada”. Stąd właśnie wychodzi Kloss po rozmowie z Müllerem. Dla nikogo nie było zaskoczeniem, że architektura wnętrza budynku nie przypomina tej znanej z filmowego świata (ujęcia we wnętrzach filmowej siedziby Gestapo nakręcono w Łodzi).

Po kilkunastu minutach wędrówki zatrzymaliśmy się przed berlińską siedzibą Abwehry z odcinka „Zdrada”, czyli przed wrocławskim Pałacykiem, znajdującym się przy ul. Tadeusza Kościuszki. Obiekt nie zmienił się ani trochę, na zewnątrz pojawiły się jedynie stoliki kawiarniane i liczne reklamy. Była okazja, by obejrzeć imponującą salę lustrzaną i przekonać się, że wnętrze i tego obiektu nie pojawia w serialu, co dowodzi faktu, że kino w umiejętny sposób potrafi tworzyć alternatywną rzeczywistość. Uczestnicy wycieczki dysponowali wydrukami stopklatek i nie tylko wrocławskimi odcinkami „Stawki” w miniaturowych urządzeniach odtwarzających. Przydały się one szczególnie podczas kolejnych filmowych przystanków.

Po wejściu w ul. Gabrieli Zapolskiej znaleźliśmy się przed budynkiem Teatru Polskiego, czyli kinem Roma z odcinka „Zdrada”. Ściana frontowa teatru wygląda dzisiaj inaczej niż w serialu, ponieważ po pożarze, który wybuchł zimą 1994 roku gmach został przebudowany. Nikt jednak nie miał wątpliwości, że to właśnie przed tym budynkiem przechadzał się Kloss w oczekiwaniu na Christin Kield. Dowodził tego doskonale widoczny w serialu sąsiedni budynek, który nie zmienił się od 1968 roku.

Jednym z najbardziej ekscytujących segmentów wycieczki był pobyt na terenie filmowej willi profesora Porschatta, w której Kloss odnajduje ciało Marty Laum i przegląda zawartość biurka naukowca. Wszyscy obecni mieli nieodparte wrażenie, że w tym cichym zakątku Wrocławia czas się zatrzymał: elewacja, piwniczna kratka, drzwi do willi, okno z tyłu domu i rosnący przed nim krzew iglasty, lampa z orientalnym motywem, dwa narożne okna, schody w przedpokoju – wszystko identyczne jak w odcinku „Bez instrukcji”. Przed willą odkryliśmy, że tak naprawdę do Stanisława Mikulskiego, czyli serialowego Hansa Klossa nie strzelano. Filmowcy bowiem zamaskowali ładunek i w odpowiednim momencie go zdetonowali (świadczy o tym wyrwa w parapecie i przewód tkwiący w murku od 41 lat), co wzmocnione przez odgłos świszczącej kuli i szybko przesuwającą się kamerę sprawia wrażenie pocisku odbijającego się od ściany. Można to sprawdzić oglądając w zwolnionym tempie odpowiedni fragment odcinka „Bez instrukcji”.

Po krótkim odpoczynku w pobliskim parku i podróży mknącym po szynach niebieskim tramwajem uczestnicy wycieczki znaleźli się prawie w samym centrum miasta, by poznać kolejne miejsca widoczne w odcinku „Zdrada”. Lokal „Pod Złotym Smokiem”, czyli restauracja hotelu Monopol, po przeprowadzonym niedawno remoncie zmienił się niemal nie do poznania (identycznie jak w serialu wyglądają jedynie znajdujące się w tej sali kolumny). Natomiast miejsce występów Christin Kield, czyli wrocławski Teatr Lalek wygląda tak samo jak w „Stawce”. To sprzed tego gmachu Kloss w towarzystwie pań i pułkownika Schmecka odjeżdża do „Złotego Smoka”.

„Deszcze niespokojne potargały sad”, ale... nie przerwały wędrówki po stawkowym Wrocławiu. Po kilkuminutowej podróży uczestnicy wycieczki znaleźli się w najbardziej serialowym punkcie miasta, czyli na Ostrowie Tumskim. Nakręcono tutaj ujęcia plenerowe do odcinków „Hasło”, „Akcja – «Liść dębu»” i „Poszukiwany gruppenführer Wolf”. To w tej części miasta Kloss przejeżdża przez most motocyklem z generałem Willmannem (aby stworzyć złudzenie, że jest to bardzo długa przeprawa, jadący przez stosunkowo krótki most Tumski motocykl pokazano dwukrotnie – w planie dalekim i w zbliżeniu). Ten sam most pokonują wyzwalające miasteczko oddziały amerykańskie. Nieopodal znajduje się Adolf Hitler Strasse, czyli ulica na rogu której wartownik sprawdzał dokumenty i miejsce, gdzie odpoczywali zatrzymani przez brak paliwa czołgiści. Również w pobliżu znajdowało się położone w Saint Gille filmowe więzienie, z którego odbito „Bogdana”. Także na Ostrowie Tumskim odnaleźć można serialowe miasteczko i lokal przy Bunzlaustrasse 28, w którym Knoch urządził kocioł. Porównanie filmowej scenerii z dzisiejszym wyglądem tego zakątka pozwoliło na wysnucie wniosku, że latem 1968 roku nie było jeszcze budynku dzisiejszej Księgarni Archidiecezjalnej i części zabudowań przy ul. Katedralnej.

Kolejny niebieski tramwaj przeniósł fanów serialu przed berlińską kamienicę, w której mieszkała Christin Kield. Budynek nie zmienił się w ogóle, urosły jedynie zasłaniające elewację drzewa i znikło ogrodzenie widoczne w odcinku „Zdrada”. Scenę porwania panny Kield kręcono na jednej z sąsiednich uliczek. Sprawny montaż pozwala uwierzyć, że dzieje się to przed kamienicą oznaczoną w serialu numerem „56”. Tabliczka z numerem bramy do dzisiaj znajduje się na elewacji, nie uległa też zniszczeniu druga tablica, widoczna wyraźnie w odcinku „Zdrada” – wskazuje ona posesje od numeru 42. do 56. Filmowe mieszkanie Christin Kield jest obecnie niezamieszkałe. Drzwi tego lokalu nie zmieniły się prawie wcale (brakuje kołatki, w miejscu zamka znajduje się wizjer). Podczas pobytu w kamienicy porównywaliśmy dzisiejszy wygląd klatki schodowej z jego filmowym odpowiednikiem. Były też opowieści o kulisach pracy ekipy filmowej w tej części miasta: podczas filmowania sceny wybuchu pirotechnicy zastosowali zbyt mocny ładunek, przez co w okolicznych domach wyleciały szyby z okien, a samo mieszkanie zostało niemal zupełnie zniszczone; natomiast schodzący po murze Kloss miał specjalnie wzmocnione buty i stąpał w rzeczywistości po niewidocznym na ekranie rusztowaniu.

Lejący deszcz nie pozwolił części wycieczkowiczów na kontynuowanie wyprawy śladami „Stawki większej niż życie”. Dzięki szczęśliwemu splotowi wydarzeń (ucieczka przed deszczem, życzliwość portiera) pozostali uczestnicy eskapady odkryli kolejny stawkowy plener. W poszukiwaniu zadaszonego miejsca weszliśmy do klubu studenckiego „Tawerna”, którego taras – co od razu rzucało się w oczy – był filmowym letniskiem w Arnswalde (odcinek „Bez instrukcji”). Serialowy zalew to malownicze zakole Odry i klub jachtowy AZS-u. Od czasu realizacji „Stawki” kamienne płyty na tarasie wymieniono na kafelki, a część betonowej balustrady – na metalowe ogrodzenie. 

Podczas wędrówki po stawkowym Wrocławiu była też okazja, by zobaczyć miejsca pojawiające się w opowiadaniu „Partia domina”, m.in. kościół Świętego Krzyża, plac Katedralny (Domplatz), most Pokoju (Lessing Brücke), plac Powstańców Warszawy (Lessing Platz), ulicę Dobrzyńską (Lessing Strasse), most Grunwaldzki (Kaiserbrücke).

Uczestnicy wycieczki uzbrojeni byli w aparaty fotograficzne, a nawet w sprzęt szpiegowski. Pozwoliło to na możliwie pełne udokumentowanie wędrówki śladami „Stawki”. Miłośnicy i miłośniczki serialu, czyli dwie Elżbiety, Andrzej, Daniel, Grzegorz, dwóch Jacków, Karol, Leszek, Marek, Piotr oraz towarzyszące im osoby nie żałowały przyjazdu do Wrocławia – wycieczka była udana i nawet rzęsisty deszcz w jej końcowej części nie popsuł tego wrażenia. Przewodnikiem po stawkowych plenerach był wrocławianin Bogdan Bernacki. Każdy biorący udział w wędrówce sympatyk serialu otrzymał pakiet materiałów obrazujących realizację „Stawki większej niż życie” w stolicy Dolnego Śląska: kopie wycinków prasowych z różnych lat, plan pracy ekipy filmowej, fotosy i werki oraz płytę DVD z archiwalnymi materiałami filmowymi.

Marek, czyli najbardziej wytrwały fanklubowicz, poznał następnego dnia miejsca, do których nie udało się dotrzeć pozostałym uczestnikom wycieczki ze względu na pogodę:
- willę le Trou z odcinka „Hasło” (na frontowej części ukrytego wśród drzew budynku nie ma już okiennic, ganek i drzwi wejściowe nie uległy zmianie; wymieniono bramkę, choć ta nowsza do złudzenia przypomina furtkę widoczną w serialu),
- most pojawiający się kilka razy w odcinku „Akcja – «Liść dębu» (jest to jeden z mostów Bolesława Chrobrego; w oddali widnieją znane z filmu budynki),
- scenerię ogrodu zoologicznego z odcinka „Bez instrukcji” (to ostatni moment, aby zobaczyć to miejsce w kształcie znanym z serialu, ponieważ w lipcu trwały tam prace modernizacyjne; wybieg żyraf się nie zmienił, zdemontowano jedynie kraty, o czym świadczą metalowe pozostałości w betonowym podeście; po znajdującym się naprzeciw wybiegu nadal przechadza się niedźwiedź – miejsce to mijał Lohse udający się ze swoimi podwładnymi w kierunku ławki wymienionej w zaszyfrowanej wiadomości; po zauważeniu gestapowców Kloss udał się w kierunku widocznego zza drzew charakterystycznego pawilonu – w jego przedniej części znajduje się obecnie zagroda hipopotama nilowego, a z tyłu – wybieg słoni; nieopodal znajdowała się słynna ławka, pod którą Kloss przykleił zaszyfrowaną wiadomość; 41 lat temu nie było w tamtym miejscu drzew, zasłaniających wybieg żyraf).

Wrocławskich plenerów i obiektów, znanych z odcinków „Hasło”, „Zdrada”, „Bez instrukcji”, „Akcja – «Liść dębu»” i „Poszukiwany gruppenführer Wolf”, zostało do odkrycia już bardzo niewiele. Późną jesienią potwierdziła się informacja, że serialowy dworzec w Arnswalde „zagrała” stacja PKP Wrocław Leśnica.


Fotorelacja z pobytu miłośników serialu we Wrocławiu znajduje się
tutaj.

 

© 2024 Shen-Kun - Baca - BoBer. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Realizacja strony: www.hyh.pl.